Matematiketan zailtasunak: diskalkulia

Zer da, zertan datza?

Diskalkulia ikaskuntzaren nahasmendua da, eta pertsona batek kontzeptu matematikoak ulertzeko eta maneiatzeko duen trebetasunari eragiten dio. Askotan, matematikako zailtasun orokorrekin nahasten da. Hala ere, garrantzitsua da ulertzea diskalkulia ez dela soilik kalkuluaren zailtasuna, baizik eta zenbakiaren ulermenari, arrazoiketa matematikoari eta zenbakien erabileraren arintasunari eragiten dien arazo zabalagoa.

Nahaste hori ez da gertatzen garapen intelektualaren urritasunagatik, zentzumen-urritasunagatik (ikusmena edo entzumena), nahaste neurologikoagatik edo motorragatik, hezkuntzarik ez izateagatik, hizkuntza ez menderatzeagatik, ikasketa akademikorik ez izateagatik edo ezbehar psikosozialik ez izateagatik.

Beraz, baldintza neurologiko bat da, matematikak barne hartzen dituen zereginak eta matematikak ulertzea zailtzen duena.

Zer seinale edo adierazle ikus ditzakegu?

Haur Hezkuntzan

  • Zenbaki bat objektuetara konektatzeko zailtasuna
  • Zenbatzen ikasteko arazoak, ez du ordena egonkorra mantentzen
  • Bi multzo alderatzen dituenean, ez daki zein den handiena erabakitzen
  • Ez du eragiketa mental sinplerik egiten (batuketak eta/edo kenketak 5 arte)
  • Ez du estimazio txikirik egiten, 10 adib.: zenbat elementu daude hemen?
  • Zailtasunak ditu patroiak ezagutzeko, hala nola txikienetik handienera edo altuenetik laburrenera

Lehen Hezkuntzan

  • Arazoak ditu posizio-balioarekin, askotan zenbakiak jartzen ditu zutabe okerrean.
  • Baliteke hizkuntza matematikoa ez ulertzea edo problema matematiko bat ebazteko plan bat ezin diseinatzea.
  • Zaila egiten zaio honelako esaldi matematikoak ulertzea: > eta <
  • Arazoak ditu kiroletan edo jokoetan puntuazioa kalkulatzeko.
  • Saihesten ditu zenbakiak ulertzea eskatzen duten egoerak, hala nola matematika barne hartzen duten jokoetan jolastea.
  • Erositako produktuen guztizko kostua kalkulatzeko zailtasuna.
  • Denborak aurrera egin ahala, ohikoa da zeregin matematikoekiko antsietatea edo blokeoa agertzea, porrot-sentsazioa baitago (6 urtetik aurrera).
  • Errendimendu urria Matematikan.
  • Hatzak asko erabiltzen ditu kontatzeko, estrategia aurreratuagoak erabili beharrean (esaterako, buruzko kalkulua).
  • Atzeraka kontatzeko zailtasunak.
  • Oso zaila egiten zaio gutxi gorabeherako kalkuluak egitea.
  • Asko kostatzen zaio zifra handiak manipulatzea, hala nola ehunekoak edo milakoak.
  • Transkripzio-erroreak ditu, adibidez, emandako zenbakiak idaztean.
  • Oinarrizko zenbakizko datuak ikasteko eta gogoratzeko zailtasunak ditu, hala nola zenbakizko loturak, adibidez, 6 + 4 = 10.
  • +, -, x zeinuak ez ulertzea: Edo sinbolo matematiko horiek nahas ditzake.
  • Zaila da aitortzea 3 + 5 eta 5 + 3 gauza bera direla, edo litekeena da 3 + 26 - 26 ebatzi ezin izatea kalkulatu gabe.
  • Formak kopiatzeko edo marrazteko zailtasuna; irudiak beste angelu edo perspektiba batetik identifikatzea.
  • Zeinu aritmetikoak ezagutzeko zailtasunak.
  • Eragiketa aritmetikoen erabileraren zailtasuna adinaren arabera: batuketa sinpleak (2+4) eta biderkatze-taulak.
  • Buruzko kalkulua eta memoria mekaniko defizitarioak.
  • 10. oinarriko sistema ez eskuratzea.
  • Erroreak neurketa-unitateen bihurketan.
  • Logika- edo arrazoiketa-erroreak: emaitza inkoherenteak.
  • Arazoen enuntziatuak ulertzeko zailtasunak.
  • Orduak ulertzeko edo espazioan kokatzeko arazoak izan ditzakete.
  • Zailtasunak hitzez adierazten dituzte, bereziki LHko 3. mailatik aurrera: "Ez naiz trebea matematikan", edo "mateak ez zaizkit gustatzen".

Zer egin dezakegu ikasgelan ikasle hauei laguntzeko?

Esku hartzeko neurri nagusia matematika irakastearen bidez zailtasun matematikoen prebentzioa egitea izan beharko litzateke, gaur egungo planteamendu metodologikoak hartuta. Zentzu horretan, Alsinak (2010) dioen bezala, matematika irakasteko eredu baten alde egiten da, eguneroko bizitzako testuinguruak, manipulazio-materialak, jolasak, literatura-baliabideak, baliabide teknologikoak eta, neurri txikiagoan, testu-liburuak edo fitxak eta bestelako baliabide grafikoak erabiltzean oinarrituta. Hori guztia ikasle-talde desberdinak erabiliz, ikasgelan elkarrekintza, negoziazioa eta elkarrizketa sustatuz.

Aldi berean, esku-hartzeari erantzuteko ereduaren alde egiten da (RTI) (Brown-Chidsey eta Bickford, 2016; Gibbons et al, 2019). Eredu horrek 3 maila ditu: lehen mailan neurri eta laguntza unibertsalak hartuko lirateke; bigarren mailan, neurri eta laguntza osagarriak eta gehigarriak; eta hirugarren mailan, neurri eta laguntza intentsiboak.

Ikasgelan, funtsezkoa da diskalkulia duten ikasleei lagunduko dien ingurune inklusibo bat sortzea. Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalak (DUA) esparru bat eskaintzen die irakasleei, ikasle guztientzako ikasgai irisgarriak planifikatzeko. DUAren arabera, irudikatzeko, adierazteko eta parte hartzeko baliabide ugari eskaini behar dira (Alsina, 2012).

Jarraian, ikasgelan esku hartzeko estrategia espezifikoak, metodologia eta ebaluazioa aurkezten dira, hezkuntza-ikerketak adierazitako ikuspegiak erabiliz.

  • Irudikapena. Ikusizko eta manipulaziozko baliabide zehatzak erabiltzea (adibidez, hamar oinarriko blokeak, abakoak, Cuisenaireren erregeletak), zenbakizko kontzeptuak errazago ulertzeko. Manipulazio-material horiei esker, ikasleek fisikoki elkarreragin dezakete matematikarekin, zenbakizko abstrakzioa ukigarriagoa eta ulergarriagoa eginez.
  • Adierazpena. Ikasleei beren ezagutza erakusteko aukera ematea, hainbat bitartekoren bidez: proiektuak, ahozko aurkezpenak edo jarduera praktikoak, ebaluazio-metodo tradizionalez gain.
  • Parte-hartzea. Parte-hartze aktiboa sustatzea, talde-lanaren, joko matematiko interaktiboen eta matematika bizitza errealeko egoerekin lotzen duten jarduera praktikoen bidez.

Metodologia

Metodologia aktiboak erabiltzea funtsezkoa da matematikan zailtasunak dituzten ikasleei laguntzeko. Metodologia horiek parte-hartze aktiboa eta ikaskuntza esanguratsua sustatzen dute.

  • Proiektuetan oinarritutako ikaskuntza. Ikasleek mundu errealeko problemei kontzeptu matematikoak aplikatzea eskatzen duten proiektuetan lan egiten dute, eta horrek informazioa ulertzea eta barneratzea errazten du (Alsina, 2012).
  • Matematikak barne hartzen dituzten hezkuntza-jolasak erabiltzea, ikaskuntza erakargarriagoa eta ez hain beldurgarria izan dadin. Kontaketa, estrategia eta logika eskatzen duten mahai-jokoak bereziki erabilgarriak izan daitezke.
  • Modelatzea eta praktika gidatua. Irakasleek arazoak konpontzeko estrategiak modelatu behar dituzte, ondoren, ikasleak gidatu ariketa praktikoen bidez, etengabeko laguntza eta berehalako atzeraelikadura emanez.
  • Manipulazio-materialak. Manipulazio-materialen erabilera eguneroko ikasgaietan integratzea. Material horiei esker, ikasleek modu praktikoan landu ditzakete kontzeptu matematikoak, eta horrek hobetu egin dezake informazioaren ulermena eta barneratzea. Adibidez, hamar oinarriko blokeak erabiltzea posizio-balioa irakasteko, edo Cuisenaireren erregeletak zatikiak bistaratzeko (Alsina, 2012).

 

Ebaluazioa

Diskalkulia duten ikasleen aurrerapena ebaluatzeko, etengabeko eta egokitzapen-ikuspegia behar da. Jarraian, egokitzapen espezifiko batzuk eta kontuan hartu beharreko puntu garrantzitsuak deskribatzen dira:

  • Egokitzapenak ebaluazioan:
    • Ahozko ebaluazioak. Ikasleei galderak ahoz erantzuten uztea, idatziz erantzun beharrean.
    • Denbora gehigarria. azterketak eta zereginak osatzeko denbora gehigarria ematea.
    • Ebaluazio segmentatuak. Ebaluazio luzeak sekzio txikiagoetan eta erabilgarriagoetan banatzea.
  • Ohiko prestakuntza-ebaluazioak. Proba laburrak eta etengabeko behaketak erabiltzea ikaslearen aurrerapena monitorizatzeko. Horri esker, irakaskuntzan berehalako doikuntzak egin daitezke.
  • Ebaluazio praktikoa. Ikasleek beren ulermena modu ukigarrian erakutsi ahal izateko jarduera praktikoak eta proiektuak sartzea, mundu errealeko adibideak erabiliz.
  • Atzeraelikadura jarraitua. Berehalako atzeraelikadura eraikitzailea ematea, ikasleei akatsak identifikatzen eta horiek eraginkortasunez zuzentzen lagunduz.
  • Teknologiaren erabilera. Tresna teknologikoak integratzea, hala nola matematiketarako berariazko hezkuntza-softwarea, praktika gehigarriak eta banakako laguntza eskain dezaketenak.