Mugitzeko desgaitasuna
Mugitzeko desgaitasuna (MD) duten ikasleak dira, sistema osteoartikular, muskular eta/edo nerbio-sistemaren funtzionamendu txarraren ondorioz modu iraunkorrean edo aldi baterako mugimenduaren alterazio bat dutenak. Alterazio honek adin kronologikoari dagozkion zenbait jarduerari aurre egiteko orduan maila ezbedinetako zenbait muga dakartza (CREENA, 2000).
MD nerbio-sistema zentralaren, muskulu-sistemaren, hezur-sistemaren edo gorputzaren zati baten edo batzuen mugikortasun funtzionala zailtzen edo eragozten duen sistemen arteko interakzio baten funtzionamendu eskasak eragindako mugimen-aparatuaren alterazio bat da. DM duen haurrak aldi baterako edo modu iraunkorrean alterazio bat du bere aparatu motorrean, zailtasunak edo ezintasunak dituzte mugimenduak burutzeko, eta ez dute zertan adimen-desgaitasunik izan behar. Desgaitasun mota honek gorputz jarrera, joan-etorri eta mugimenduen koordinazioan zenbait muga dakartza.
Ikuspegi anatomikotik, nerbio-sistema bi ataletan banatzen da: Nerbio Sistema Zentrala, garunak eta bizkar hezur muninak osatzen dutena eta eta Nerbio Sistema Periferikoan, sustraiek eta nerbio periferikoek osatua.
Mugimen-desgaitasuna maila desberdinetan ematen da (arina, moderatua eta larria) eta ezin da diagnostiko baten arabera orokortu, izan ere subjektu bakoitzak gaitasun funtzional desberdina izan dezake defizit mota bera izanda. Beraz kontutan izan behar dugu haurraren mugimendu-hondarren aprobetxamendua eta haurrak zein mugimendu exekuzio-mota egin dezakeen.
Funtsezkoa da inguruneak irisgarriak izatea eta desgaitasun fisikoa duten pertsonen autonomia erraztu ahal izatea, parte hartzeko eta ikasteko oztopoak kenduz. Oztopo horiek haurraren benetako aukeren pertzepzio aldatua eta autonomiaren garapena baldintzatuko dituzte.
Laguntza-produktuak (gurpil-aulkia, taka-takak, makuluak, protesiak...) urritasun motorra duten ikasleen hezkuntza-erantzunari lotutako baliabideak dira.
Bestalde, komunikazio-sistema alternatiboak eta handigarriak (KSHO) funtsezkoak dira ahozko hizkuntza pobrea edo ez oso funtzionala duten ikasleen komunikazio-oztopoak ezabatzeko.